سناریو

سناریو، چهره آینده است.آینده نامشخص است و سناریو، اندیشیدن در مورد نا‌مشخص را به ما می‌آموزد. سناریو ها به ما ‌می‌آموزند که درباره همین نامشخصی‌ها بیندیشیم ونتیجۀ‌های مختلفی که ممکن است حاصل شود را، شناسایی کنیم. آینده‌ی نا‌مشخص دلیل بر این نیست که ما هیچ تلاشی برای شناسایی آن نکرده و منتظر بمانیم.

یکی از راههای آشکار کردن آینده استفاده از جملات شرطی است.” اگر چنین حرفی بزنم چه جوابی خواهم گرفت؟”

سناریو سازی ارتباط مستقیم با تفکر استراتژیک دارد و نه با برنامه ریزی استراتژیک. سناریو سازی با چگونگی تفکر مرتبط است. ما اکنون در دنیای حال زندگی می‌کنیم و هیچ آگاهی نسبت به آینده و پیشامد‌هایش نداریم. هر اتفاقی که در زمان حال رخ می‌دهد موجب می‌شود ما بر اساس آن فکر کنیم و مسائل را بسنجیم.

ما با «نگاه شرطی» دنیا را می‌بینیم که همین مورد دید ما را نسبت به آینده محدود می‌کند.

فکر، تحقیق، بررسی، تحلیل انجام می‌شود تا سناریو ساخته ‌شود، ساخته شود تا محدودیت‌ها و قفل‌های ذهنی ما را از بین ببرد تا ما بتوانیم آینده را شناسایی کرده و آمادگی بیشتری پیدا کنیم.

بخش‌های مختلف سناریو

برای ساختن سناریو ها، مهمترین کار این است که موضوع تا حد امکان واضح و مبرهن باشد. پس از درک کامل موضوع مورد نظر، باید کلیه اطلاعات گردآوری شوند. سپس تمامی حالت‌هایی که این اطلاعات در طی زمان می‌توانند شکل بگیرند، بررسی گردد. مرحله بعد، شناخت و تحلیل نیرو‌هایی است که در شکل دهی این محیط مؤثرند. سپس از منطق کمک گرفته، تحلیل‌ها را اصلاح کرده و موارد اضافی حذف می‌شوند. بطور کامل‌تر سناریو ها را می‌توان بر پایه عوامل زیر بنا کرد:

• سناریوها باید طبق وقایع حال ساخته شوند.

• هر سناریو باید مورد تأیید کسی که ازآن استفاده می‌کند باشد.

• یک سناریوی موفق باید بر پایه تحلیل و تحقیق ساخته شده باشد.

• اگر سناریو بتواند تفکر استفاده کننده را تغییر داده و مؤثر باشد می‌توان گفت سناریو آموزشی بوده است.

• منظور سناریو باید کاملا واضح بیان شده باشد تا استفاده کننده دقیقا مثل سازنده بتواند از آن بهره ببرد.

نظریۀ افراد مربوط به سناریو:

مایکل پورتر: دیدگاهی است با سازگاری درونی و محتوایی نسبت به آنچه در آینده می‌تواند رخ دهد.

پیتر شوارتز: سناریوها ابزاری برای نظم دهی به ادراک یک فرد درباره محیط‌های بدیل آینده است که تصمیم‌های فرد در آن محیط‌ها گرفته خواهند شد.

گیل رینگلند: بخشی از برنامه‌ریزی راهبردی می‌باشند که به‌عنوان ابزاری برای مدیریت عدم قطعیت آینده استفاده می‌شود.

پییر واک: سناریوها به مدیران برای ساختاردهی عدم قطعیت‌های آینده کمک می‌کنند.

میشل گوده و روبلا: سناریوها توصیف موقعیت‌های آینده و رویدادها‌ی ممکن در آن موقعیت‌ها هستند، به‌گونه‌ای که شخص بتواند از موقعیت کنونی خود به‌سوی آینده‌های بدیل حرکت کند. سناریوها شیوه‌ای هستند که نتایج پیش‌بینی‌ها را به صورتی منسجم و متقاعد‌کننده ارائه می‌دهند.

ایجاد سناریوها شما را مجبور می کند تا به احتمالات خود دربارۀ آینده بپردازید. با شکل دادن به برنامه ها و تصمیمات براساس سناریوهای احتمالی، می توانید اطمینان حاصل کنید که تصمیمات شما حتی اگر شرایط تغییر کند، صحیح باشند.

هنگامی که شما به طور کلی نگاه و احساس این سناریوهای آینده را تعریف کرده اید، می توانید از آن بپرسید:

• هر یک از آنها چه فرصتی را برای شما ایجاد می‌کند؟

• چه اقداماتی سبب موفقیت بیشتر شما در این سناریو می‌شود؟

• چه خطرات و یا چالش هایی در هر سناریو ممکن است رخ دهد؟

• برنامه ریزی و استراتژی لازم برای هر سناریو چیست؟

• در حال حاضر چه آماده‌سازی هایی نیاز است تا سناریو به اجرا درآمده و مؤثر واقع شود؟

برنامه ریزی -کمک می کند تا خطرات و فرصت های آینده را شناسایی کنید، آمادگی خود را برای مقابله با آنها ارزیابی کنید و یک برنامه ریزی بلند مدت انعطاف پذیر را در نظر بگیرید که این تغییرات را به حساب می گیرد.

بنابراین ایدۀ برنامه‌ریزی این است که فراتر از برنامه‌ریزی عادی فکر کنید و تصور کنید جزئیات واضح بوده و شما می‌توانید آینده را مشخص کرده و برایش برنامه بریزید.

همواره در طول مدت زمانی که یک سناریو پیاده‌سازی می‌شود، باید اهداف و معیارهای اولیه‌ی نگارش و اجرای سناریو را به یاد داشته باشیم و آنها را فراموش نکنیم. در مجموع پنج هدف یا معیار را می توان برای سناریوهای جامع در نظر گرفت که عبارتند از: ارتباط، انسجام، معقول بودن، اهمیت و شفافیت. بدیهی است که این پنج معیار تنها در سناریوهای جامع قابل مشاهده است و تمامی سناریوها از این ویژگی‌ها برخوردار نیستند و هر یک به طور نسبی برخی از آنها را در خود جای داده‌اند.

مدیرانی که می توانند تصورات خود را برای دیدن طیف گسترده ای از آیندۀ احتمالی گسترش دهند، بسیار موفّق‌تر از مدیرانی که فرصت‌های غیر‌منتظره را کنار یکدیگر قرار می‌دهند، خواهند بود. امروزه مدیران چیزی دارند که رهبران دفاعی آن را ندارند «برنامه ریزی سناریو».

یک مدیر می تواند مجموعه ای از سناریوها را ایجاد کند که به جبران اشتباهات معمول در تصمیم گیری ، اعتماد به نفس و نتیجه‌گیری کمک کند.

داشتن یک سناریو برای موضوعی خاص به ما کمک میکند بتوانیم تمام ابعاد آن موضوع را بسنجیم و آماگی بیشتری در برابر آن داشته باشیم.

همچنین داشتن سناریو می‌تواند خطاهای تصمیم‌گیری را به حداقل برساند چرا که ما با بررسی دقیق موضوع می‌توانیم با دقت و آگاهی بیشتری تصمیم گرفته و به نتیجه برسیم.

تصمیم‌گیری یک از رایج ترین کارهای بشری است اما متاسفانه به خطاهای و عواقب تصمیمات توجّه کمتری می‌شود. تصمیم‌گیری نیازمند تفکر، تحلیل، تحقیق و داشتن سناریو است تا بتوان نتیجۀ قابل قبولی گرفت.

یادتان باشد که سناریو یک حالت کلّی دارد و نمی‌توان برای هر موضوع نتیجۀ مشخص و دقیقی گرفت با این حال داشتن سناریو درصد قابل توجهی از نگرانی و خطا را کاهش می‌دهد و به تمرکز، آمادگی و دقت شما در تصمیم‌گیری افزایش می‌دهد.

وبینارهای پژوهشگران‌موفق‌پویا رو دنبال کنید.

مطلب جدید را بخوانید.